حقايقى در باره... نمك

متخصص پرورش كپور و ماهيگير بنام سايمون اسكات ، حقيقت و صحت تئوريها و افسانه هايى كه در مورد مسايل مختلف در كپورگيرى مطرح مى شود را بررسى مى كند. در مقاله قبلى از همين سرى حقايقى در مورد حس بويايى كپور خوانديد و حالا به سراغ يكى از  جدال آميز ترين مواد جاذب كپور يعنى نمك مى رويم...


به دومين قسمت سرى مقالات "حقايقى در مورد ..."  مجله كارپولوژى خوش آمديد! در اين شماره ماهنامه مجله قصد دارم به موضوع نمك و تاثير آن در طعمه هاى كپورى بپردازم. بسيارى از ماهيگيران در اكانت توييتر من ( @sscottfish ) برايم پيغام گذاشته و سوال مى پرسند كه نظر من درباره اضافه كردن نمك به طعمه ها چيست ، و اينكه آيا قبل از پخت غلات طعمه پاشى به آنها نمك اضافه مى كنم يا خير. متاسفانه به دليل محدوديت اشخاصى كه در دسترس هستند ، پاسخ به اين سوال از آن طريق كمى دشوار مى شود. از اين رو وقتى جو سر دبير مجله كارپولوژى وقتى درباره اين سرى مقالات صحبت مى كرديم از من در مورد اين موضوع هم سوال پرسيد ، بنظرم رسيد فرصت بسيار خوبى پيش آمده تا به اين عنوان با جزييات بيشترى بپردازم. 



نمى توانم بگويم از وقتى كه به غلات پخته شده طعمه پاشى خود نمك اضافه مى كنم تعداد صيدهايم افزايش چشم گيرى داشته.


آيا تغييری  بوجود مى آورد؟


اولين سوالى كه در اينجا بايد پاسخ داده شود اين است كه آيا اضافه كردن يك يا دو نيشگون نمك به مخلوط تركيبات بويله ، يا اضافه كردن يك مشت پر از نمك به سطل حاوى مخلوط غلات پخته شده طعمه پاشى ، واقعا تاثيرى در نتايج كپورگيرى ما دارد؟ 


 اين يك نقطه عالى براى شروع كار است و اگر بخواهم صادقانه به اين سوال پاسخ دهم بايد بگويم از زمانيكه شروع به اضافه كردن نمك به مخلوط طعمه پاشى خود كرده ام ، تغيير محسوسى در تعداد صيد كپورهايم حس نكرده ام. تا به حال من تعداد بيشمارى كپوررا بر روى مناطقى كه با غلات طعمه پاشى كرده بودم صيد كرده ام ، و اين به سادگى آب پز كردن  شاهدانه ، ذرت ، تايگر نات و يا افرا بوده ، كه هنوز هم بعد از اضافه كردن نمك ، صيد موفقيت آميز من به همان روال قبلى ادامه دارد. اما وقتى صحبت از تجارب گروه  عظيمى از كپورگيران برجسته و با تجربه به ميان آيد ، عمل اضافه كردن نمك به بويله ، يا مواد طعمه پاشى ، همه چيزهاى خوردنى را براى كپور بسيار جذاب تر مى كند. اگر اين حقيقت را در ذهن خود داشته باشيد ، شايد نمك خود يك برترى بزرگ باشد كه ارزش دارد همه ما آنرا امتحان كنيم!



خوب با اين تفاسير آيا مى توان گفت نمك يك افزودنى سرى است ، كه بايد در تركيبات كپورى ما حضور يابد تا به تعداد صيد هايمان بيافزايد؟ يك لحظه در اين قسمت صبر كنيد! قبل از اينكه جلوتر برويم ، بياييد نگاهى به موفق ترين طعمه هاى كپورى تاريخ بياندازيم . به عقيده من محبوبترين و جذاب ترين طعمه كپورى ، دانه ذرت شيرين است! به نوعى مى توان گفت اين دانه ريز طلايى سر آمد بحث جذابيت يك طعمه كپورى است ، چرا كه هر بار آن را پيش روى يك كپور قرار داده ام ، در يك ثانيه به عمق دهان كپور مكيده شده. حتى كپورهايى كه تا به حال اين طعمه را نديده بودند يا آنهايى كه بارها با همين طعمه صيد شده اند باز هم به محض مواجه ، آن را قبول كرده اند. احتمالا مى پرسيد خوب اين چه ربطى به نمك دارد ؟ خوب خيلى جالب است بدانيد ، دانه ذرتى كه از يك قوطى كنسرو ذرت خارج مى شود ، حاوى چيزى نزديك به نيم گرم نمك به ازاى هر صد گرم مى باشد ( يعنى داراى ٠/٤ گرم نمك است) كه در حقيقت آن را تبديل به يكى از فرآورده هاى پر نمك مى كند كه چيز مفيدى براى رژيم غذايى انسانها نيست!


به عقيده من محبوبترين و جذاب ترين طعمه كپورى ، دانه ذرت شيرين است!





شايد براى اكثر خوانندگان مجله مثال ذرت شيرين كمى بى ربط جلوه كند پس بياييد نگاهى بياندازيم به يكى از قديمى ترين طعمه هاى سنتى صيد كپور: نان سفيد. ( قبول دارم طعمه سيب زمينى هم در گذشته به عنوان طعمه اى در صيد بخشى از كپورها صيد شده در آن دوره موفق بوده ، اما بياييد صادقانه قضاوت كنيم ، آيا با طعمه سيب زمينى اعتماد به نفس لازم را داريد؟ )


 


اكثر نانها هم به ازاى هر صد گرم داراى نيم گرم نمك هستند




با اينكه مقدار نمك موجود در نان به نوعى كه شما انتخاب كرده ايد بستگى دارد ، اما اكثر نانها هم به ازاى هر صد گرم داراى نيم گرم نمك هستند. شايد مقدار زيادى به نظر نرسد ، اما وقتى متوجه شويد كه ٢٨٪؜ نانهاى سفيد موجود در سوپرماركتها به ازاى هر برش حاوى نيم گرم نمك هستند ، اين امر نشان دهنده اين موضوع است كه محبوبيت نان سفيد نزد كپورها بيشتر از آنكه مربوط به جا افتادن اين طعمه به عنوان غذايى سالم و بى خطر باشد ، بلكه بخاطر علاقه آنها به يكى از تنقلات شور و محبوبشان است! 






يكى ديگر از طعمه هاى محبوب كپور كه در طول مدت زمان طولانى توانسته تعداد بيشمارى كپور صيد كند ، اسنك پپرامى است. اين فرآورده اسپايسى جذاب داراى چيزى نزديك به ٤ گرم نمك به ازاى هر ١٠٠ گرم مى باشد ( ٣/٩ گرم). طبق آنچه در بالا ذكر شده اين دقيقا همان ميزان نمكى است كه شما مى توانيد در ٤ تكه نان سفيد بيابيد! 



براى جواب به قسمت اول سوال ، من مطمعن هستم كه ميزان مشخصى نمك در طعمه ها براى كپور بسيار جذاب است. و من به شخصه وقتى قصد خيس كردن غلات خشك طعمه پاشى را دارم به ازاى هر ٢٠ ليتر ١٠٠ گرم نمك دريا اضافه مى كنم. اين مقدار به خوبى به من جواب داده و به طور جالبى بعد از جوشاندن غلات و خیس خوردن کامل دانه هاى خشك ميزان نمک موجود در آنها تقريبا به همان مقدار نيم گرم به ازاى هر ١٠٠ گرم مى رسد. كه دقيقا چيزى نزديك به همان مقدارى است كه در نان سفيد و ذرت شيرين نيز وجود داشت.




اما وقتى صحبت از تجارب گروه  عظيمى از كپورگيران برجسته و با تجربه به ميان آيد ، عمل اضافه كردن نمك به بويله ، يا مواد طعمه پاشى ، همه چيزهاى خوردنى را براى كپور بسيار جذاب تر مى كند.



يك اثبات سريع


قبل از اينكه به سراغ نتيجه گيرى در مورد اضافه كردن نمك به طعمه هاى كپورى بروم ، مى خواهم نظر شما را به نتيجه تحقيقاتى كه اخيرا انجام شده جلب كنم ، كه نشان مى دهد كه كپورهاى جوان زمانى به يك رشد ايده آل مى رسند كه رژيم غذايى آنها داراى ١/٥٪؜ نمك باشد ، و نيز اين ميزان توانايى دستگاه گوارش آنها را در جذب مواد مغذى موجود در غذاها را ارتقا مى دهد. همچنين طى اين تحقيقات هيچ اثرات منفى از وجود اين مقدار نمك براى سلامتى كپورها مشاهده نشد.




حالا بياييد نگاهى كپورى به موضوع بيولوژى اين ماهى بياندازيم. يك كپور ، همانند تمام ماهيهاى آبهاى شيرين ، در حقيقت ذاتى نمكى تر از محيط آب شيرينى كه در آن زندگى مى كند ، دارد. آب شيرين بايد بتواند از طريق منابع خود نمكى كه بدن اين آبزيان نياز دارد را تامين كند. بر قرارى اين ثبات امرى ضرورى در حفظ عملكرد متابوليسم اين موجودات مى باشد ، و در واقع اين موضوع در مورد تمام فرآيندهاى شيميايى كه به حيوانات اجازه ادامه حيات مى دهد صدق مى كند. حقيقتى شگفت انگيز كه شايد زياد جاى تعجب نداشته باشد ، اين است كه بدن كپورها حاوى چيزى بالغ بر نيم گرم نمك به ازاى هر صد گرم از وزن بدنشان مى باشد.


داشتن بدنى نمكى تر از محيطى كه در آن زندگى مى كنند براى ماهيهاى آب شيرين دو مشكل اساسى را بوجود مى آورد. اول اينكه آبى كه آنها را احاطه كرده همواره سعى در نفوذ به داخل بدن آنها ، از طريق حل نمودن نمك موجود در بافتها مى كند. دوم اينكه نمك ضرورى داخل بدنشان به طور دائم سعى در انتشار در محيط و ترك آنها را دارد. اين مسئله در آبشش هاى ماهى جايى كه خون ماهى و آب از داخل مجارى آبشش عبور مى كنند و تنها يك غشاى نازك و نفوذ پذير آنها را از هم جدا مى كند ، خود نمايى قابل توجهى مى كند.


 




به عقيده من محبوبترين و جذاب ترين طعمه كپورى ، دانه ذرت شيرين است!



نان نيز حاوى مقادير بالايى نمك مى باشد.


تمام ماهيهاى آبهاى شيرين كه شامل كپورنيز مى شود ، با اين مشكل ثابت طى پروسه اى به نام اُسمورگوليشن  روبرو مى شوند. ماهيهاى آبهاى شيرين از كليه هاى خود براى توليد مقدار زيادى اوره استفاده مى كنند ، كه سبب مى شود آب اضافى از بدن آنها دفع شود. به علاوه ماهيهاى آبهاى شيرين داراى مكانيسمهايى هستند ، كه به آنها كمك مى كند كه نمك از دست رفته را بازيابى و كشف كنند. در حقيقت ماهى بخشى از انرژى خود را صرف پروسه اُسمورگوليشن مى كند. ممكن است شما با اضافه كردن كمى نمك به آبى كه آنها در آن زندگى مى كنند به نوعى به آنها كمك كرده باشيد تا انرژى كمترى در پروسه اسمورگوليشن از دست بدهند. 




سالهاست به خاطر فوايد متعدد ، پرورش دهندگان ماهى كوى به آب حوضچه هاى خود نمك اضافه مى كنند تا ماهى هاى با ارزش خود را در بهترين شرايط نگاه دارند. ميزانى كه آنها استفاده مى كنند سه گرم نمك به ازاى هر ليتر آب مى باشد و اين كار به عنوان يكى از بخشهاى ضرورى و ثابت در مزارع پرورش ماهى كوى انجام مى گيرد. نتيجه استفاده از اين مقدار نمك در طول مدت زمان طولانى هيچ اثرات سويى بر روى سلامتى ماهيها نداشته ، ولى ليست بلند بالايى از تاثيرات مثبت آن ثبت شده است. كه به طور چشمگيرى شامل كاهش انگلهاى ماهيها ، افزايش توانايى ماهى در برابر مقابله با شرايط نا مساعد آب ، افزايش مخاط جارى بر روى سطح بدن ماهى كه به ترميم آسيب هاى فيزيكى كمك مى كند ، بهتر شدن سريعتر زخمهاى ماهى و در آخر كاهش استرس اسمزى كه در پى شرايط نامساعد و يا آسيب وارد شده به ماهى ، دچار آن مى شود.






در كار مديريت مزارع پرورش ماهى ، اضافه كردن نمك به تانكرهايى حمل ماهى امرى معمول در جابجايى ماهى هاست ، بخصوص وقتى كه با گونه هايى حساس تر و آسيب پذير تر مثل ماهى روچ يا سيم سر و كار داشته باشيم.ما در زمان برداشت ماهى از مزارع به طور روتين سه گرم نمك به ازاى هر ليتر آب به تمام تانكر هاى حمل ماهى اضافه مى كنيم. مقدار نمكى كه ذكر شد در بسيارى جهات به ماهى كمك مى كند. تاثير مثبت آب شور  در تانكرها طى سال اول زندگى كپور بسيار آشكارتر مى باشد ، چراكه آنها كوچك و البته بسيار آسيب پذير هستند.


شايد اضافه كردن نمك به ميزان سه گرم در هر ليتر ، كمى زياد بنظر آيد ، اما با يك مقايسه  اجمالى ، بايد به ياد داشته باشيم كه آب دريا حاوى ميزان نمكى نزديك به ٣/٥ درصد است. اين بدان معناست كه در هر ليتر آب دريا ٣٥ گرم نمك وجود دارد!




یک کپور زیبا که بر فراز مشتی غلات پخته شده و شور صید شده است.




آيا خطرى وجود ندارد؟


اگر ماهيگيران مقادير زيادى نمك وارد آب كنند ، آيا خطر سلامتى ماهيها را تهديد نخواهد كرد؟ خوب بياييد يك درياچه يك جريبى ( ٠/٤٠٠ هكتارى ) را در نظر بگيريد ( ٦٣/٦١ متر در ٦٣/٦١ متر ) و فرض مى كنيم كه درياچه در همه جا داراى عمقى يكسان براى مثال دو متر باشد، بدين صورت شايد شما بتوانيد به نسبت درياچه اى مقصد ماهيگيريتان است ، تخمين زده و مقدارى حدودى در ذهن خود محاسبه كنيد.


در اين مثال ما بايد ابتدا حجم آب درياچه را محاسبه كنيم. با احتساب  ٦٣/٦١ در طول ضرب در ٦٣/٦١ در عرض درياچه و ضرب نمودن نتيجه در دو متر عمق رقم ٨٠٩٢/٥ بدست مى آيد. اين بدان معناست كه حجم آبى كه در آن جاى مى شود برابر با ٨٠٩٢٥٠٠ ليتر خواهد بود ( ويا ٨٠٩٢/٥ تن آب) !


اگر اين درياچه قرار باشد به عنوان استخر پرورش ماهى كوى به كار گرفته شود ، طبق نسبتى كه ذكر شد صاحب آن بايد چيزى بالغ بر ٢٤تن نمك (دقيقا ٢٤٢٧٧/٥ كيلوگرم) به آن اضافه كند تا به نسبت ٠/٣٪؜ دست يابد. به ياد داشته باشيد اين مقدار نمكى است كه تنها براى آبى به وسعت يك جريب لازم است!


خوب حالا براى پاسخ به اين سوال كه آيا بكار گيرى نمك توسط ماهيگيران ماهيگيران براى ماهيهاى ساكن در آن درياچه خطرى خواهد داشت يا نه ، خودتان به وضوح مى توانيد ببينيد كه احتمال اين امر بسيار كم و نزديك به صفر است ، حتى در مورد استخرهاى كوچك پرورش ماهى. 




در پايان سوالى كه معمولا به طور مرتب از من پرسيده مى شود ، اين است كه چه نوع نمكى بهترين گزينه براى استفاده در كپورگيرى است؟ اگر مقدور باشد به شخصه از استفاده نمكهايى كه داراى مواد ضد بهم چسبيدن است خود دارى مى كنم. مواد ضد بهم چسبيده گى به نمكهاى پودرى اضافه مى شود تا در شرايط مختلف شكل دانه دانه و پودرى آنها را حفظ كند. از اين رو من به شما استفاده از نمكهاى خالص دريايى را پيشنهاد مى كنم كه مى توانيد طيف گسترده اى از آنها را در سوپرماركتها با قيمتى مناسب خريدارى كنيد. 


اميدوارم اين مقاله برايتان جالب و مفيد بوده باشد تا ديدار بعدى ، قلابتان پر!


سایمون اسکات در فیلم زیر بنام زندگی یک پرورش دهنده کپور خلاصه ای از مراحل کار و سختی های این رشته را شرح می دهد. (لطفا با وی پی ان ببینید)



برگرفته از:


ترجمه :حسین وفا