حقايقى در باره... قدرت بويايى كپور!

كه بسيار شگفت انگيز است.

همانند تمام جانوران ديگر ، ماهى ها هم براى حفظ جان خود ، احتياج دارند به آنچه در اطرافشان مى گذرد اشراف داشته باشند. در اين راه آنها به مجموعه اى از تواناييهاى حسى احيتاج دارند ، كه به آنها كمك كند تا با يكديگر ارتباط برقرار كنند ، محيط زندگى خود را رهيابى كنند و از  جانوران درنده در امان بمانند. بعلاوه آنها بايد بتوانند منابع غذاهايى با كيفيت و مغذى موجود در محيط زيست خود را نيز با دقت رديابى كنند ، تا با تغذيه مداوم رشد و شكوفايى  سلامت جسمى خود را تضمين كنند. از آنجايى كه كپورها در يك دنياى تيره و تاريك زندگى مى كنند ، كه در اكثر اوقات قابليت رويت در سطحى ضعيف قرار دارد ، آنها در دسته اى از جانوران قرار مى گيرند كه شديدا نيازمند درك قوى سيگنالهاى شيميايى متساعد شده در آب هستند. اين پيامهاى شيميايى ممكن است از طرف يك جفت ، يك جانور درنده و يا حتى يك وعده غذايى فرستاده شوند. در همين راستا كپورها داراى يك جفت چشم بزرگ هستند ، عادت غذايى آنها در جستجوى آيتمهاى غذايى كوچك كه در زير محتويات بستر مدفون هستند ، باعث شده تا از قدرت بسيار بالاى بويايى و چشايى بر خوردار باشند. در اين مقاله مى خواهم توجه خود را معطوف به اين تواناييهاى كپور كنم ، و در يك نگاه اختصاصى طريقه عملكرد قدرت بويايى كپور را تحليل كنم.

كپور داراى يك جفت حفره بينى مى باشد كه در قسمتهاى كنارى فوقانى سر ، در مقابل چشمان او واقع شده است. اكثر كپورگيران متوجه دو برآمدگى نازك پوست ،  در جايى تقريبا سه تا پنج مليمترى خارج پوزه ماهى شده اند. آنها به راحتى قابل رويت هستند، بطوريكه اگر شما نگاهى از نزديك به آنها بياندازيد متوجه برآمدگی شاخص بودن آنها مى شويد.


كپورها به زيبايى خود را براى زندگى در دنياى زير آب تطبيق داده اند ، با يك قدرت بينظير ديد و حس بويايى و چشايى شگفت آور.



نظاره دقيق تر يكى از اين برجستگى هاى پوستى مشخص مى سازد كه در واقع اين نقاط دو سوراخ كوچك هستند كه به داخل سر ماهى راه دارند. برآمدگى پوست در جايى ميان دو سوراخ کوچک قرار گرفته كه در زير آن واقع شده اند ، در وسط اين دو سوراخ  ، اندام بويايى ماهى قرار دارد. اين ناحيه ايست كه پوست ماهى به شكل خاصى چين خورده و با كمى دقت به داخل حفره بينى ماهى به وضوح قابل تشخيص است. اين اندام حسى كپور را قادر به بو كردن در داخل آب مى كند. حفره بينى كپور مشابه يك كاسه كوچك است ، و به شكلى طراحى را شده كه در هنگام شنا كردن ماهى آب وارد آن مى شود ، جريان ورود آب با اختلاف فشار كمى بين دو سوراخ ورودى با موها و پرزهاى ريز داخل بينى اين جانور در تماس است.




نحوه قرار گيرى سوراخهاى كوچك هر حفره بينى  در هر سمت سر ماهى ، به كپور كمك مى كند تا محل دقيق منبع بو را در داخل آب جهت يابى كند.

آب يك ماده حلال است و از همين حيث مبحث خواص شيميايى مواد اهميت بالايى مى يابد ...


كپورها توانايى بسيار قدرتمندى در دريافت محرك هاى شيميايى به هنگام شنا و با عبور آب از حفرهاى بينى ، و تماس آب با اندام بويايى شان دارند. همانطور كه گفتم سطح اين اندام حسى داراى چين خوردگى هاى بسيارى است. اين امر باعث شده سطح وسيعى از سلولهاى پوستى دريافت كننده علايم شيميايى در تماس با آبى كه به داخل حفره ها جارى مى شود ، قرار بگيرند. اين لايه هاى چين دار پوست داراى پوششى از گيرنده هاى بيشمارى هستند كه حساسيت بسيار بالايى نسبت به مواد شيميايى موجود در آب دارند. اين سطح بالاى حساسيت به تركيبات شيميايى آب ، نه تنها به كپورقدرت حس و يافتن منابع غذايى موجود در آب را مى دهد ، بلكه شكل دهنده مجموعه اى حياتى در تشخيص پيامهاى شيميايى محيط زندگى اش مى باشد. مثل دريافت سرنخهاى شيميايى كه در طى فصل تخم ريزى به صورت بالقوه از طرف جفت هاى ماهى در آب رها شده و يا حس نشانه هايى از مواد شيميايى كه به واسطه احساس خطر و ترس ، از ديگر ماهى ها آزاد شده است.




اگر از فاصله خيلى نزديك به داخل حفره هاى بينى كپور نگاه كنيد شما به وضوح چين خوردگى هاى برجسته پوست  را مشاهده مى كنيد كه آرايش اندام بويايى كپور را شكل مى دهند.


يكى از گروهاى مواد شيميايى كه كپورها به شكل خاصى در تشخيص آنها در داخل آب قدرتمند مى باشند ، آمينو اسيدها هستند. در واقع اغلب آمينو اسيدها پيامهاى غذايى هستند كه كپور در ادراك مقادير بسيار اندكى از برخى انواع آمينو اسيدهاى كليدى و كم ياب در ميان لايه هاى آب به طرز شگفت آورى عمل مى كند. تحقيقات علمى اثبات نموده كه كپورها مى توانند برخى از آمينو اسيدها را در مقدار بسيار ناچيزى برابر يك بخش در هر تريليون تشخيص بدهند. اگر بخواهيم اين مقياس را به زبان ساده تر بيان كنيم ، مى توان اينگونه توضيح داد كه يك قاشق از آن مواد شيميايى در درياچه اى با حجم آبى برابر با تقريبا دو هزار استخر شناى بزرگ ،از تمام نقاط براى كپور قابل حس و رديابيست.

به محض اينكه كپور يك محرك شيميايى كه برايش جذاب است را حس كند ، با استفاده از اندام بويايى واقع در دو طرف سر شروع به جستجوى منبع آن مى كند. شكل خاص و نحوه قرار گيرى حرفه هاى بينى كپور ، او را قادر مى سازد كه مسير دقيق رسيدن به منبع عذايى را تشخيص دهد. آمينو اسيدهاى محبوب كپور بطور طبيعى از منابع غذايى دنياى زير آب ساتع مى شوند. حلزونها ، كرمهاى خونى و طيف عظيمى از جانداران بى مهره ريزى كه كپور از آنها تغذيه مى كند ، همگى به طور طبيعى نشانه هاى شيميايى آمينو اسيد و بو هاى قابل درك كپور را در لايه هاى آب منتشر مى كنند. سپس اين آمينو اسيدها و بوها همچون چراغى چشمك زن براى كپور عمل نموده و در نهايت آنها در پيش روى ماهى كاوشگر قرار مى گيرند. يك كرم خونى تنها كه در زير لجنها پناه گرفته ، تنها يك سيگنال غذايى بسيار ضعيف را از خود متصاعد مى كنند كه ممكن است يك ماهى در حال عبور آن را از دست بدهد ، اما بخشى از لجنزار كه حاوى تعداد زيادى از اين كرمهاى داراى ارزش غذايى فراوان هستند ، بوى قوى ترى از خود ساتع مى كند و احتمال آنكه راه يك كپور در حال عبور به سمت آنها كج شود بسيار بيشتر است.


يك كپور بزرگ مانند اين نمونه زيبا ، به طرز شگف انگيزى در شكار آبزيان بى مهره ريز كه در لابلاى لجنها زندگى مى كنند ، مهارت دارد.

اگر بخواهيم مثالى كه زده شد را در مورد انسانها شبيه سازى كنيم ، دقيقا مثل زمانى است كه شما در حالى كه كمى احساس گرسنگى مى كنيد در يك خيابان پهن در حال قدم زدن هستيد. يك كلوچه داغ و تازه كه داخل ويترين يكى از مغازه هاى آن خيابان است ، نمى تواند نظر شما را به خود جلب كند. با وجود اينكه آن كلوچه بوى خوبى دارد ، اما قدرت رايحه آن به حدى كم است كه حتى ممكن است شما داخل آن فروشگاه بشويد و بدون اينكه ذره اى متوجه وجود آن كلوچه شده باشيد. اما اگر فروشگاه ديگرى داراى قفسه هاى پوشيده از آن كلوچه تازه باشد كه داراى همان عطر و بو است ، سپس سيگنال غذايى بسيار قوى تر شده و به احتمال زياد شما را به داخل مغازه جذب خود خواهد كرد!

بسيارى از طعمه هايى كه ما براى گرفتن كپورها استفاده مى كنيم داراى مجموعه اى از بوهايى هستند كه براى كپور از فواصل بسيار دورى قابل شناسايى است. كپورها خيلى سريع ياد مى گيرند كه دسته خاصى از بوهاى جارى در درياچه نشانگر منابع با ارزش غذايى هستند. اين همان نكته كليدى است كه ارايه طعمه اصلى را بر فراز منطقه اى كه طعمه پاشى شده باشد ، پر اهميت مى كند. كپورها مى آموزند كه چطور بوى خاصى را به يك طعمه ارتباط دهند و اگر در مود خوراك كردن باشند با اشتياق بر اساس همان بو شروع به جستجو براى يافتن مقادير بيشتر آ می كنند. با در نظر گرفتن اين موضوع به سادگى دليل اينكه ما با اضافه كردن اسانس و مواد خاص طعمه خود را بود دار مى كنيم ، مشخص مى شود. بسيار مهم است كه بدانيم كپور قدرت بويايى فوق العاده اى دارد. حتى يك دانه تكى تايگر نات مى تواند بويى تاثير گذار را در آب پخش كند كه براى جلب توجه يك كپور در حال گذر كافى است.اين موضوعى است كه من  در طى ماهيگيرى خود در قسمتهاى كنارى آب ، بارها به عينه شاهد آن بوده ام و اين يقينا بيانگر شگفتيهايى است كه در دنياى كپورها وجود دارد.
اميدوارم اين اطلاعات مختصر توانسته باشد نظر شما را جلب كند و شايد بتواند سرنخهايى براى صيدهاى موفق تر به شما بدهد.
نوشته : سايمون اسكات

برگرفته از:

ترجمه : حسین وفا