حس بينايى كپور

حس بينايى كپور

در راستاى آموختن مكانيسمهاى  زيستى كپور كه چگونه نفس مى كشد و چگونه زندگى مى كند ،  در اينجا جيمز اندرسون مربى ماهيگيرى و استاد دانشگاه درباره حس بينايى كپور مى گويد...  

كپورها از يك قدرت بينيايى رنگى خوب بهره مى برند كه در يافتن غذا و محافظت از خود در مواجهه با جانوران درنده آنها را يارى مى كند. در مواقعى كه آب كدر باشد و يا ميزان روشنايى هوا كم باشد ، قوه بينايى كپور مفيد ترين حس آنها نيست. در محيطهايى با چنين شرايط ، حس بويايى و چشايى كپورنقش مهم ترى در كمك به پيدا كردن غذا ايفا مى كند. در آبهاى زلال و روزهاى آفتابى ، قدرت ديد كپور به نسبت عمقى از آب كه در آن قرار دارد ، بسيار بالاست. زمانى كه كپورها كوچك هستند و تازه از تخم در آمده اند ، و در طول سال اول زندگى ، قدرت بينايى آنها براى شكار پلانكتونها و ديگر بى مهرگان كوچك ، بسيار حياتى است.

زاويه وسيع

چشمهاى كپور در دو طرف سر ، در نقطه اى قرار گرفته اند كه يك ميدان ديد وسيع را به ماهى مى دهد ، كه براى محافظت خود در مقابل درنده گان و ماهيگيران ، يك توانايى ايده آل است.تنها منطقه اى كوچكى در پشت چشمان كپوردر نقطه كور واقع است و از هر دو طرف منطقه وسيعى در زاويه ديد تك چشمى (مونوکولار) ماهى قرار دارد. در اين مناطق تصاويرى كه كپور مى بيند از كيفيت بالايى برخوردار نيست بطوريكه تنها مى تواند ، حركت موجودات ديگر را تشخيص بدهد ولى توانايى زوم كردن دقيق بر روى جزييات اشيا را ندارد؛ در اين مورد كپور داراى يك ميدان ديد دقيق و دو چشم بسيار كوچك است.

در فواصل ديد خوبى ندارد

در فضاى پيش روى بدن ماهى ، كپورها داراى يك ميدان ديد دو چشمى (باینوکولار) هستند و مى توانند بطور دقيق بر روى اشيا نزديك فوكوس كنند. به دليل نحوه قرار گيرى چشمها ، كپور داراى ديد دو چشمى ضعيفى مى باشد ، و كه اين بدان معناست كه آنها قدرت بالايى در تشخيص فواصل ندارند. به همان ترتيب كه كپور درست در پشت دم خود داراى يك نقطه كور است ، درست در مقابل پوزه اش و جايى كه به نزديكى ريسه شما مى رسد ، داراى يك نقطه كور ديگر مى باشد. در واقع اين ماهى توانايى ديدن چيزى كه در لحظه آخر مى خورد را ندارد ، و اين دقيقا جاييست كه حس هاى لامسه و چشايى كپور وارد عمل مى شوند.

چشمان كپور براى يك ديد موثر در آب طراحى شده اند ، براى همين وقتى شما آنها را بر روى تشك قرار مى دهيد ، ديد خوبى ندارند و فقط مى توانند اجسامى كه در چند سانتيمترى و نزديكى چشمشان قرار مى گيرد را به وضوح ببينند. 

گونه هاى درنده مثل اردك ماهى ديد دو چشمى بسيار دقيقى دارند ، چراكه چشمان بزرگ آنها در قسمت پيشين صورتشان واقع شده است. اين امر به آنها قدرت بالايى در تشخيص فواصل مى دهد ، كه يك ويژگى بسيار مفيد به هنگام حمله به شكار است ، ولى در مواقعى كه شما نمى خواهيد به طعمه كپورى تان حمله كنند ، زياد عملكرد خوبى ندارد.

ديد كپورها در شب

در چشمهاى كپورها دو نوع سلول گيرنده نور وجود دارد كه در بخش پشتى كره (شبكيه ) چشم آنها جمع شده اند.سلولهاى گيرنده مخروطى شكل (كُنز) رنگها را تشخيص مى دهند و گيرنده هاى ميله اى (رُدز) وظيفه تشخيص شدت تابش متفاوت  نور را به عهده دارند.چشم كپور چهار نوع گيرنده مخروطى شكل دارد كه به كمك آنها رنگهاى قرمز ، سبز ، آبى و فرابنفش را تشخيص مى دهد ، بدين ترتيب كپور مى تواند طيف وسيع ترى از نورهايى كه براى انسان قابل تشخيص هستند را ببيند. همچنين تحقيقات نشان داده آنها قادر به ديدن نورهايى نزديك به اشعه مادون قرمز هستند. اين حقيقت كه كپورها داراى قدرت تشخيص طيف وسيعى از نورها هستند ، آنها را قادر مى سازد در تاريكى شب و آبهاى كدر باز هم بتوانند ببينند. نور مهتاب سرشار از پرتوهايى با طول موج بلندتر مشابه اشعه مادون قرمز است ، كه كپورها از آن براى تغذيه در شب استفاده مى كنند. 

به عنوان يك قانون كلى ، با اينكه كپور بخوبى نمى تواند تصوير واضحى از اشيا داشته باشد ، اما در مقابل قدرت بالايى در تشخيص حركت سريع در داخل و خارج از آب صاف دارد. پس مواقعى كه چوب به دست به جستجوى كپورها در قسمتهاى كنارى آب مى رويد ، هميشه آهسته حركت كنيد ، سعى كنيد خود را در پشت پوشش گياهى كناره هاى آب مخفى كنيد ، و لباسهايى بپوشيد كه همرنگ محيط باشد.اگر اين كار را انجام دهيد بدون آنكه آنها متوجه حضور شما شوند به لب آب مى رسيد و شانس بيشترى در ترغيب آنها به تغذيه با خيال راحت داشته و متعاقبا صيد موفق ترى در انتظار شماست.

پ.ن: براى درك بهتر ضعف چشم انسانها نسبت به كپور در ديدن رنگهاى ماوراى بنفش و نور مادون قرمز ، در يك آزمايش ساده دوربين موبايل خود را روشن كنيد و يك كنترل تلوزيون يا هر وسيله ديگر را كه با تكنولوژى نور اشعه مادون قرمز ( اينفرارد ) كار مى كند را پيش روى دوربين موبايل گرفته ، يكى از دكمه هاى آن را بزنيد ، شاهد روشن شدن چراقى در قسمت پيشين كنترل و در صفحه موبايل خود خواهيد بود كه در حالت عادى براى چشم ما قابل رويت نيست اما كپور ها مى توانند اين طيف نور را ببينند. 

به نمودار زیر دقت کنید ، اشعه های نور بر اساس طول موج به شش دسته تقسیم می شوند که در تصویر بالا از چپ به راست مشخص شده اند:

• اشعه گاما (کوتاهترین طول موجها)
• اشعه ایکس
• ماورای بنفش
• نورهای مرئی
• مادون قرمز
• امواج رادیویی

برگرفته از کارپولوژی:

ترجمه : حسین وفا